از همه این امور مهمتر که باید دیگر امور را مقدمه او دانست، حضور قلب است که روح عبادت و حقیقت آن بسته به آن است؛ و بدون آن هیچ قیمتی برای عبادات نیست و قبول درگاه حق تعالی نشود. چنانچه در روایات شریفه وارد است:"[کافی: بإسناده] عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ حَرِیزٍ عَنِ الْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیهما السلام أَنَّهُمَا قَالا[:] إِنَّمَا لَکَ مِنْ صَلَاتِکَ مَا أَقْبَلْتَ عَلَیْهِ مِنْهَا فَإِنْ أَوْهَمَهَا کُلَّهَا أَوْ غَفَلَ عَنْ أَدَائِهَا [آدابها] لُفَّتْ فَضُرِبَ بِهَا وَجْهُ صَاحِبِهَا"

(حضرت باقر و صادق (علیهما السلام) فرمودند به فضیل بن یسار: نیست از برای تو از نمازت مگر آنچه توجه قلب کردی به آن از نماز؛ پس اگر غلط به جا آورد تمام آن را، یا غافل شود از آداب آن، پیچیده شود و به آن زده بشود به روی صاحبش؛ الکافی، ج‏3: 363.)

ابوحمزه ثمالی گفت: دیدم حضرت سجاد (علیه السلام) را که نماز می خواند؛ پس عبای آن حضرت افتاد، حضرت راست نفرمود عبا را تا از نماز فارغ شد. پس،  از آن بزرگوار سؤال کردم، فرمود: وای به تو!  آیا می دانی در حضور کی بودم. همانا از بنده قبول نمی شود نمازی مگر آنچه را توجه قلب کرده از آن.

عرض کردم: فدایت شوم، هلاک شدیم ما! فرمود: هرگز، همانا خداوند تمام می فرماید آن را برای مؤمنین به واسطه نافله ها).

«و عنِ الخصال: بإسنادِه عَن علیَّ (عَلَیه السَّلام) فی حدیثِ الأَربَعَمِائَةِ، قالَ:] لَا یَقُومَنَّ أَحَدُکُمْ فِی الصَّلَاةِ مُتَکَاسِلًا وَ لَا نَاعِساً وَ لَا یُفَکِّرَنَّ فِی نَفْسِهِ فَإِنَّهُ بَیْنَ یَدَیْ رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِنَّمَا لِلْعَبْدِ مِنْ صَلَاتِهِ مَا أَقْبَلَ عَلَیْهِ مِنْهَا بِقَلْبِه‏»

(فرمود حضرت امیر (علیه السلام): ناپسند در نماز البته هیچ یک از شما در حال کسالت و نه در حال چرت زدن؛ و اندیشه نکند البته در پیش نفس خود؛ زیرا  که او در محضر پروردگار است. و جز این نیست که از برای بنده از نمازش آن چیزی است که توجه کرده است به آن چیز به قلب خویش از نمازش؛ الخصال، ج‏2: 613)

و اخبار در این منوال بسیار است و همین طور در فضیلت اقبال به قلب که بعضی از آن ها را در این مقام نقل می کنیم و اکتفا به آن می نماییم و برای اهل اعتبار کفایت می کند.

" فرمود حضرت صادق (علیه السلام) به عبدالله [بن ای یعفور]: ای عبدالله! وقتی که مشغول نماز می شوی، مثل کسی که وداع کند با نماز و ترس آن دارد که دیگر به آن نرسد نماز بخوان؛ پس از آن چشمت را بدوز به موضع سجودت. تو اگر بدانی کسی در راست و چپت هست نمازت را نیکو به جا می آوری، بدان که تو پیش روی کسی ایستادی که او تو را می بیند و تو او را نمی بینی

فرمود حضرت صادق (علیه السلام): همانا من دوست می دارم از شماها مرد مؤمنی را که وقتی در نماز واجبی ایستاد، اقبال و توجه کند به قلبش به سوی خدای تعالی و مشغول نکند قلبش را به کار دنیا. نیست بنده ای که در نمازش توجه کند به سوی خدا به قلبش، مگر آن که اقبال کند خداوند به سوی او به وجهش و قلوب مؤمنان را متوجه کند به سوی او به محبت بعد از دوستداری خداوند او را.

اکنون ببین این چه بشارتی است که صادق آل محمد (علیهم السلام) به مؤمنین می دهد. افسوس که ما بیچاره های محجوب از معرفت، از توجه حق تعالی بی بهره ایم و از دوستی ذات مقدس او اطلاعی نداریم و دوستی حق را قیاس می کنیم به دوستی بیدگان.

اهل معرفت می گویند: حق تعالی برای محبوب خود رفع حجب کند. و خدا می داند در این رفع حجب چه کرامت هایی است. غایت آمال اولیا و نهایت مقصد آن ها، همین رفع حجب بوده.

جناب امیرالمؤمنین (علیه السلام) و اولاد معصومین آن بزرگوار در مناجات "شعبانیه" عرض می کنند: (خداوندا!  گسستگی کامل از جهان و توجه به سوی خودت را ارزانیم فرما؛ و دیدگان دل ما را با پرتو دیدار خودت روشن گردان، تا دیده دل ها حجاب های نور را بدرد و به معدن بزرگی و جلال رسد، و جان هایمان به درگاه عزّ قدس تو درآویزد)

خداوندا!  اسن نورانیت بصیرت قلوب که اولیا از تو خواستند و خواهش نمودند به نورانیت آن واصل به تو شوند، چه بصیرتی است؟

بار الها! این حجب نور که در لسان ائمه معصومین ما متداول است چیست؟ این معدن عظمت و جلال و عزّ قدس و کمال، چه چیزی است که غایت مقصد آن بزرگواران است، و ما تا آخر از فهم علمی آن محرومیم تا چه رسد به ذوق آن و شهود آن؟

خداوندا! ما که بندگان سیه روی سیه روزگاریم، جز خور و خواب و بغض و شهوت، چیز دیگر اطلاع نداریم و در فکر اطلاع هم نیستیم، تو خود نظر لطفی به ما کن و ما را از این خواب بیدار و از این مستی هشیار فرما.

در هر صورت، برای اهلش همین یک حدیث کفایت می کند که تمام عمر خود را صرف کنند برای تحصیل محبت الهی و اقبال وجه الله؛ ولی امثال ما که وارد این وادی نیستیم و مرد این میدان نمی باشیم، به احادیث دیگر متشبّت می شویم.

راوی گوید: شنیدم حضرت صادق (علیه السلام) می فرمود: کسی که دو رکعت نماز بخواند، در صورتی که بداند چه می گوید در آن ها، منصرف شود و حال آن که نیست بین او و بین خداوند گناهی مگر آن که آمرزیده آن را.

" فرمود رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم): دو رکعت خفیف با تفکر بهتر از عبادت یک شب است.